Dernek ve vakıf, sivil toplum kuruluşları olarak benzer amaçlarla kurulabilirler, ancak kuruluş şekli, yönetim biçimi, üyelik durumu ve mal varlığı gibi konularda farklılıklar gösterirler. Dernek ve vakıf arasındaki farklar şöyle sıralanabilir:
- Dernek, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelerek kurduğu bir kişi topluluğudur. Vakıf ise tek bir kişinin kurabileceği bir mal topluluğudur.
- Dernek, mülki idare amirliğine başvurarak tüzel kişilik kazanır. Vakıf ise asliye hukuk mahkemesine başvurarak tescil edilir.
- Dernek, kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amaç gerçekleştirmek, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek için kurulur. Vakıf ise belirli bir hizmetin yerine getirilmesi veya başkalarının belirli mallardan yararlandırılması için kurulur.
- Derneklerde üyelik vardır. Üyeler derneğin organlarını oluşturur ve yönetimine katılır. Vakıflarda ise üyelik yoktur. Vakfın yönetimi senette belirlenen esaslara göre yapılır.
- Derneklerin kuruluşunda mal varlığı şartı yoktur. Dernekler üye aidatları, bağışlar, yardımlar ve faaliyet gelirleri ile finanse edilir. Vakıfların kuruluşunda ise bir mal varlığının olması ve bu mal varlığının kullanılacağı amaç gereklidir.